PMD-bak schiet doel voorbij

Joop Lahaise ergert zich al maanden aan de manier waarop de PMD-bak in Hilversum (en de rest van het Gooi) wordt ingevoerd. Voor veel Hilversummers is deze vierde bak, naast de drie andere die we al hebben, onhandig en ongewenst. Daarnaast vraagt hij zich af of de manier waarop afvalscheiding bij Hilversummers wordt afgedwongen wel rechtmatig verantwoord is. En dat allemaal terwijl de effectiviteit van deze manier van afvalscheiden steeds meer in twijfel wordt getrokken door de wetenschap. Lahaise betoogt een simpelere én meer effectieve oplossing voor Hilversum en omstreken.

PMD-bak schiet doel voorbij

HILVERSUM – Om maar met de deur in huis te vallen, de PvdA is vóór afvalscheiding. Wij zijn per slot van rekening óók een milieupartij. Maar milieumaatregelen moeten wel effect hebben, uitvoerbaar én begrijpelijk zijn. Daarom plaatst de PvdA vraagtekens bij de invoering van de PMD-bak. Die schiet zijn doel voorbij. Wat de PvdA betreft, gaat die vierde Kliko er weer uit. Dat zal de gemeente vermoedelijk ook nog eens flink wat geld besparen en bespaart Hilversum in elk geval een hoop frustratie. Plastic scheiden kan bovendien een stuk slimmer.

Het lijkt zo logisch: plastic apart inzamelen, naast papier, glas, groen- en etensafval (GFT) en de bekende zaken die al sinds jaar en dag niet meer bij het huisvuil mogen zoals batterijen, elektrische apparaten en chemisch afval. Hilversum zamelt al enige tijd plastic apart in via de bekende doorzichtige zakken, maar nu moet dat in speciale Kliko’s, voorzien van een adressticker met barcode.

In buurten met veel gesplitste woningen zijn soms hele ‘kliko-oerwouden’ te vinden.

Veel Hilversummers hebben plek voor het op een nette manier plaatsen van vier Kliko’s. Maar een groter deel heeft die mogelijkheid niet, ondanks vaak een eengezinswoning met wat eigen buitenruimte. Flink wat woonblokken in Oost en delen van het centrum en Zuid worden nu al ontsierd door rijen Kliko’s in de soms speciaal voor dat doel versteende voortuintjes. Het verstenen van voortuinen is ook geen goede zaak voor het milieu.

En dan zijn er nog de vele flatgebouwen en appartementencomplexen, waar scheiden alleen kan door de aanleg van vaste – al dan niet ondergrondse – afvalcontainers in de openbare ruimte of in het gebouw, een veelal kostbare en ruimte verslindende kwestie. Eén systeem van vuil inzamelen voor de hele gemeente lukt dus sowieso niet, met alle extra kosten van dien.

Ongelijke behandeling en onrealistische eisen

Glaswerk en papier zijn eenvoudig te scheiden en menig milieubewuste burger heeft het er graag voor over om even langs de glas- en papierbak te rijden. Dat Hilversum een deel van zijn inwoners de extra service biedt van een eigen papierbak, die eens per maand wordt geleegd, is dan mooi meegenomen… al dringt hier wel de vraag op of dit de meest economische oplossing is, ook omdat wie geen buitenruimte heeft van deze luxe verstoken blijft maar wel meebetaalt. We hebben immers ook geen glas-Kliko.

Voor PMD geldt hetzelfde en nog meer; het correct scheiden van plastic is een stuk lastiger dan papier. Het ene plastic is het andere niet; heel wat verpakkingsmateriaal lijkt op recyclebaar plastic maar is het niet of mag om recycle-technische redenen toch niet in de PMD-bak. Dat begint al met het onderscheid tussen verpakkingsmateriaal en allerhande plastic producten, van plastic bloempotten tot speelgoed. En ook voor de PMD-bakken geldt: niet iedereen krijgt zo’n ding maar iedereen betaalt er uiteindelijk wel aan mee.

Ga er maar aanstaan, aan het sorteren van al dat plastic, zeker als je niet over wat materiaalkennis beschikt of niet direct wijs wordt uit de soms ondoorgrondelijke teksten en symbolen op de verpakking. Het zijn dan ook lang niet alleen laaggeletterden, mensen met weinig opleiding en net in Nederland gearriveerden die moeite hebben met het onderscheid tussen wat wel en wat niet in de PMD-bak mag. Bronscheiding – zoals het apart inzamelen heet – doet een wel erg groot beroep op de deskundigheid van gewone Hilversummers.

Wettelijke grondslag ontbreekt en privacy staat op de tocht

Het scheiden van afval is niet vrijwillig maar gek genoeg ook niet echt verplicht, volgens het Gooise vuilnisbedrijf GAD. Dat schrijft op zijn website: ‘U bent niet verplicht de PMD-container te nemen. Echter het scheiden van uw afval is wel verplicht en u zult uw PMD-afval zelf moeten wegbrengen naar het Scheidingsstation.’ Je zult maar lichamelijk beperkt zijn en geen auto hebben.

Hoe zit het eigenlijk met die verplichting? De Afvalstoffenverordening Regio Gooi en Vechtstreek 2017 lijkt hiervoor geen grondslag te verschaffen. Daarin staat wel met zo veel woorden dat inwoners hun afval in de juiste, daarvoor bestemde afvalbak moeten aanbieden. Maar zo’n specifieke bak, zoals de PMD-Kliko kun je dus ook gewoon weigeren. En dat is eigenlijk vooral vervelend voor wie zich de bak wel heeft laten opdringen, nog los van het feit dat er nu dus drie soorten Hilversummers zijn: zij die de PMD-bak keurig van het GAD aannemen, zij die in beginsel wel bereid zijn tot afvalscheiding maar dat liever zónder bak doen, en zij die zoiets hebben van ‘bekijk het maar’. Ook de zeer actuele landelijke Wet Milieubeheer van 1 juli 2018 biedt trouwens geen houvast als het gaat om het verplicht meedoen aan bronscheiding.

Ondertussen lijkt de GAD wel degelijk van plan om de braafste burgers, die dus wel de PMD-bak hebben binnengehaald, te controleren op het correct aanbieden van precies het juiste afval in de juiste bak. Daartoe hebben inwoners van het Gooi stickers ontvangen met een aan hun adres gekoppelde barcode, die op de juiste Kliko moet worden geplakt. Zonder sticker zal de Kliko niet worden geleegd, zo dreigt de GAD. Van een boete wordt overigens sowieso nog niet gerept.

De lokale nieuwssite Wijdemeerse Webkrant spreekt van de Big Brother-chip. En inderdaad, welke boodschap heeft het GAD aan de vraag van wie een Kliko is en wat er precies in zit. Alleen het zomaar aan de straat zetten van bedrijfsafval is echt verboden (een economisch delict). Kortom, de PMD-bak rammelt aan alle kanten, niet in de laatste plaats vanwege de dubieuze privacy schendende sticker, die ook nog eens een kwalijke geur van willekeur verspreidt.

Hoe effectief is bronscheiding eigenlijk?

De noodzaak om onze verkwistende wegwerpmaatschappij om te vormen tot een zogeheten circulaire economie, met zoveel mogelijk hergebruik van grondstoffen, wordt alleen nog betwist door niet al te snuggere rechtse rakkers. Hetzelfde geldt voor de urgentie van het aanpakken van de duizelingwekkende hoeveelheid plastic in de oceanen, die nu al onze voedselvoorziening bedreigt. Wat daarin de meest effectieve methode is, lijkt echter nog steeds een punt van serieuze discussie.

Rekening houdend met alle factoren tijdens het recyclingproces blijft er bij nascheiding ongeveer 4,5 kilo plastic per burger over. Bij bronscheiding (aan huis dus) is dat ongeveer 4,3 kilo, aldus berekeningen van Wageningen Food & Biobased Research (bron: de Volkskrant), toch niet echt een rechtse denktank. Dat is geen indrukwekkend verschil. Onderzoeker Ulphard Thoden van WFBR stelt bovendien dat de opbrengst van bronscheiding per gemeente sterk varieert en nogal eens ten nadele uitvalt van nascheiding. Hoe dat voor Hilversum uitpakt, is mij niet bekend maar Hilversum lijkt met zijn veelheid aan woonvormen, van villa’s tot hoogbouw, een erg gemiddelde stad.

Afvalscheidinsbedrijf Omrin zegt dat zij jaarlijks 49 kilo kunststof van een gemiddeld huishouden kan scheiden, zonder dat dit voorgesorteerd is. Foto: Omrin.nl

Enkele Friese gemeenten, waaronder Leeuwarden, kiezen bewust voor de inzameling met het zogeheten Omrin-concept van gecombineerde bron- en nascheiding. Leeuwarden, met zijn 30 procent hoogbouw, vindt nascheiding vooralsnog een prima oplossing. De gemeente vindt steun in voornoemd onderzoek van de Universiteit van Wageningen. Om toch de landelijke doelstellingen (VANG: ‘Van Afval Naar Grondstof’) te halen focust Leeuwarden op GFT. Dirk Albert Zijlstra, beleidsmedewerker Circulaire Economie in Friesland: ‘Nascheiding betekent enige service voor je inwoners. We hoeven ze niet apart op te voeden om een nieuw systeem te gebruiken en hebben geen extra inzamelroutes. Ook rijd je niet heen en weer met lucht. Kunststof verpakkingen hebben namelijk veel volume en weinig gewicht. De opbrengsten van de nascheidingsinstallatie van Omrin zijn ook best goed. In vergelijking met de gemiddelde bronscheidingsgemeente doet de nascheiding van Omrin het beter.’

Onze oplossing: twee kliko’s is genoeg!

Hou het bij het scheiden van GFT oftewel ‘nat afval’ en de rest (droog afval), met uitzondering van glas, papier, elektronica en chemie. Dat betekent hooguit twee Kliko’s per woning, naast de bestaande oplossingen voor wooncomplexen waar Kliko’s echt niet handig zijn. Stop het uitrollen van de PMD-bakken en neem het investeringsverlies voor lief – mogelijk zijn daar andere gemeenten blij mee te maken, waar bronscheiding wel gunstig uitpakt en op draagvlak kan rekenen. Op termijn zou dit verlies weleens winst kunnen betekenen, voor onze gemeente én het milieu.