Aanpak woningleegstand en opkooppraktijken

Hilversum zet een stap in het beter beschermen van de woningmarkt. PvdA-woonwethouder Jacqueline Kalk loodste de zogeheten opkoopbescherming en de leegstandsverordening door de raad van oktober. Mooi resultaat voor de PvdA als nog verse coalitiepartij.

De woningmarkt staat onder druk. Door schaarste en prijsstijgingen is het voor starters met een bijna niet te doen om een betaalbaar koop- of huurhuis te vinden. Meer bouwen lost dit probleem op de korte termijn niet op. Daarom hamert de PvdA al tijden op een betere bescherming van de bestaande voorraad. Dan hebben we het over zowel corporatiewoningen als particuliere huur- en koopwoningen. Langdurige leegstand willen we niet en speculanten oftewel ‘opkopers’ houden we graag buiten de deur. “Woningen zijn om in te wonen”, stelt onze woonwethouder Jacqueline Kalk terecht, “niet om rijk mee te worden.”

Onder de titel Elke woning telt presenteerde Kalk in de raad van woensdag 16 oktober een opkoopbescherming en een leegstandsverordening. Om met de laatste te beginnen: landelijke wetgeving staat gemeenten al langer toe woningeigenaren leegstand verplicht te laten melden. Daarop kan de gemeente met de eigenaar in gesprek. De wet voorziet in drastischer maatregelen, tot aan een ‘verplichtende voordracht huurders’ door de gemeente. Zover gaat Hilversum niet. Vooralsnog houden we het vriendelijk bij de meldingsplicht en het zogeheten leegstandsoverleg.

Volgens het college leert de ervaring in andere gemeenten dat het gesprek met de eigenaar vaak al tot een oplossing leidt. In het raadsdebat uitte vooral D66-raadslid Bonne van Hattum sterke weerzin tegen wat zij ziet als een ‘aantasting van het eigendomsrecht’. Ze kreeg bijval van het nieuwe CDA-raadslid Leonie Brussaard. PvdA-fractievoorzitter Joop Lahaise reageerde met de vaststelling dat er niet zoiets bestaat als een ultiem eigendomsrecht. “De PvdA is blij dat voormalig CDA-woonminister Hugo de Jonge ons extra instrumenten heeft gegeven om iets aan de woningnood te doen. Hoogste tijd om daar als gemeente Hilversum dan ook mee aan de slag te gaan, in plaats van machteloos toekijken hoe pandjesbazen en huisjesmelkers van de huidige woningnood profiteren.” Het eigendomsrecht kan het recht op wonen niet in de weg staan.

Ook Jacqueline Kalk wees in haar reactie op dit grondrecht. Een dak boven je hoofd is een basisbehoefte en een mensenrecht, verankerd in de Grondwet. Daarbij, zo meent Kalk, is menig huiseigenaar juist blij met de hulp van de gemeente bij het oplossen van ongewenste leegstand. “Soms weet men het zelf even niet, bijvoorbeeld vanwege een erfeniskwestie, en dan kan een leegstandsoverleg misschien enige hulp bieden.”

Opkoopbescherming

Met de opkoopbescherming – mogelijk sinds 2022 – kan de gemeente in aangewezen wijken eisen dat een woning na aankoop alleen door de koper mag worden bewoond, en dus niet verhuurd. De opkoopbescherming beschermt alleen goedkope koopwoningen tegen beleggers en pandjesbazen. In Hilversum ligt de grens op €435.000,- (Nationale Hypotheek Garantie-grens), terwijl de gemiddeld huizenprijs in onze gemeente inmiddels al rond het half miljoen ligt. De bescherming geldt vooralsnog alleen in de wijken Centrum, Zuid en Oost maar ook Noord wordt ‘nauwlettend gemonitord’, aldus het raadsvoorstel.

Een relatief goedkope woning opkopen om voor veel geld door te verhuren kan straks dus niet meer, op wat uitzonderingen na zoals verhuur aan een studerend familielid of verhuur door een wooncorporatie. Daarmee komen waarschijnlijk extra woningen beschikbaar in het goedkopere koopsegment. Dat is goed nieuws voor starters en anderen die wel kunnen kopen maar niet tegen de huidige ‘prijzengekte’ kunnen opbieden.

Het voorstel Elke woning telt van wethouder Kalk werd met bijna algemene stemmen aangenomen. Alleen de partij van de Haarlemse huisjesmelker Wybren van Haga BVNL stemde tegen.

Overigens hoopt de PvdA-fractie dat met de leegstandsverordening uiteindelijk ook langdurig leegstaande winkel- en andere bedrijfsruimtes kunnen worden aangepakt.

NB. Het pand op de foto komt in dit artikel niet voor en dient louter ter illustratie. Het stond jarenlang leeg te verkrotten voordat het werd gerenoveerd.