Column Jacqueline – Catch-22 in de oppositie en de rol van de media

COVID verlamt en ontwricht. En dan niet alleen als virus, waar je ongelooflijk ziek van kunt worden. Het verlamt ons persoonlijk, onze relaties, ons werk, de economie, ons denken en ga zo maar door. En juist daarom is de roep om leiderschap terecht, maar ook zo verdomd moeilijk.

Dat zie je al aan de maatregelen. Niet alleen zijn die lang niet altijd duidelijk, maar vaak hebben ze ook onbedoeld een tegengesteld effect. Neem alleen al de maatregelen die voor de verpleeghuizen in werden gesteld. Geen bezoek aan ouderen leidde tot enorm veel eenzaamheid. Het thuiswerken helpt bij het verkleinen van het risico op besmetting, maar de keerzijde is dat werk en vrije tijd vaak niet meer van elkaar te onderscheiden zijn en dat meer werknemers last hebben van depressiviteit of uitvallen met een burn-out.

En dan hebben we het nog niet gehad over de gevolgen van de coronamaatregelen voor de arbeidsmarkt en de grote groep mensen die ineens zonder inkomen zit. Alles is afhankelijk van de keuzes die de politiek maakt. Het kabinet, maar ook de lokale overheid. Lastige vraagstukken, waar je het over oneens kunt zijn en een debat over moet voeren. Alleen lijkt dat soms niet te mogen.

Klap in het gezicht

Neem het debat over een structurele verbetering van de lonen in de zorg. Tot drie keer toe is er in de Kamer over gestemd. Met als dieptepunt de wegloopactie van de coalitie en het niet door kunnen gaan van de hoofdelijke stemming. Natuurlijk voelen de mensen in de zorg dat als een klap in het gezicht. Los van alle regels en afspraken, die er kunnen zijn, is dat het ook. Je laat je eigen politieke wereld en systeemafspraken leidend zijn zonder dat je beseft welke boodschap je hiermee afgeeft aan de mensen om wie het gaat. Om ons allemaal.

In de media kregen de coalitiepartijen in eerste instantie dan ook de wind van voren. Weglopers werden ze genoemd. Maar daarna gebeurde er iets opmerkelijks. Verschillende journalisten wezen erop dat het meteen na het debat willen houden van een hoofdelijke stemming in tijden van corona niet volgens de afspraak is. Om vervolgens de oppositie ervan te beschuldigen al begonnen te zijn met de verkiezingscampagne.

Dat laatste is zo’n beetje de standaardreactie van de parlementaire pers op iedere oppositiepartij die met eigen ideeën en oplossingen komt of kritiek levert op de maatregelen en de manier van leiding geven van het kabinet. Daarmee bevindt de oppositie zich in een catch-22-situatie. Wie kritisch reflecteert en zijn of haar taak als oppositiepartij serieus neemt, voert campagne en is alleen maar met de verkiezingen bezig.

Geen ruimte voor debat

Deze situatie heeft veel te maken met de media zelf. Praatprogramma’s zijn alleen interessant bij hoge kijkcijfers. En de hoogte daarvan is weer in grote mate afhankelijk van wie er aan tafel zit en op welke manier het gesprek gevoerd wordt. Liefst hijgerig, terwijl koste wat het kost voorkomen moet worden dat je als programmamaker als links wordt weggezet. Want programmamakers die verdacht worden van linkse sympathieën kunnen een storm van kritiek verwachten.

In de ogen van rechts is de NPO sowieso al vooringenomen, gekleurd en niet onafhankelijk. Dat is op zich niet nieuw. Maar de felheid, waarmee linkse politici in de media worden bejegend, het voortdurend onderbreken en het nooit uit laten praten en het elke vorm van kritiek plaatsen in het campagneframe alsof dat iets vies zou zijn, lijken momenteel toch een stuk verder te gaan. Parlementair redacteur van Op1, Peter Kee, die zijn weerzin tegen Jesse Klaver niet meer weet te verbergen en vol vuur het kabinetsstandpunt dat er geen geld is voor de loonsverhoging verdedigt, terwijl dat nu precies afhankelijk is van de keuzes die je als politiek maakt. Keuzes die op waarden zijn gebaseerd en juist in tijden van crisis scherper worden. Keuzes ook waar je dus een debat over moet voeren. Door daar als media geen ruimte voor te bieden en alles weg te zetten in het negatieve campagneframe, draagt de parlementaire pers op geheel eigen wijze bij aan het vergroten van de kloof tussen burger en politiek. En dat lijkt me nu net iets, waar niemand bij gebaat is.

Afbeelding: ANP | Sem van der Wiel